Czym jest dostępność cyfrowa strony internetowej (accessibility)?

Istnieje wiele wytycznych i dobrych praktyk, zgodnie z którymi powinno się projektować i wykonywać strony internetowe. Wytyczne te dotyczą kwestii użyteczności, funkcjonalności czy kwestii technicznych. Dostępność cyfrowa, czyli web accessibility, to kwestia, której zapewnienie sprawia, że serwisy internetowe będą użyteczne i funkcjonalne dla wszystkich. Czym jest dostępność strony internetowej postaram się opowiedzieć w poniższym tekście.

Czym jest dostępność cyfrowa (accessibility)?

O dostępności cyfrowej możemy mówić wtedy, gdy z produktów cyfrowych, czyli stron internetowych, aplikacji mobilnych czy dokumentów (np. plików PDF) mogą skorzystać osoby z niepełnosprawnościami i różnymi ograniczeniami. Skorzystanie z produktów cyfrowych oznacza, że z jednej strony będą one odpowiednio przygotowane pod kątem percepcji, a z drugiej będzie możliwe „odczytywanie” ich przez narzędzia wspomagające, np. czytniki stron dla osób niewidomych.

Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej o tym, jak uczynić swoją stronę internetową dostępną dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, zapraszam do przeczytania artykułu Dostosowanie stron www dla niepełnosprawnych.

Kogo dotyczy web accessibility?

Bardzo wiele osób twierdzi, że web accessibility, czyli dostępność cyfrowa, to coś czego potrzebują tylko osoby z niepełnosprawnościami. Owszem, osoby ze szczególnymi potrzebami potrzebują dostępnych produktów cyfrowych, ale temat ten jest znacznie szerszy. Niejednokrotnie osoby w pełnym zdrowiu mogą w wielu sytuacjach skorzystać z tego, że dana strona czy aplikacja jest dostępna. Przyjrzyjmy się tematowi bliżej, kogo i w jakim stopniu dotyczy temat dostępności.

Osoby niewidome i słabowidzące

Szacuje się, że w Polsce żyje około 1 miliona osób, które deklarują, że mają znaczne problemy z widzeniem. Będą to osoby niewidome, słabowidzące lub z innymi dysfunkcjami wzroku, które uniemożliwiają na przykład przeczytanie tekstu. Wśród nich jest ponad 40 tys. osób, które deklarują, że nie widzą w ogóle. Osobą niewidomą WHO określa kogoś kto:

• nie ma poczucia światła,
• ostrość wzroku przy maksymalnej korekcji okularowej nie przekracza 0,05 (gdy pełna ostrość wzroku określana jest wartością 1,0),
• jej pole widzenia jest zawężone do maksymalnie 20 stopni.

W jaki sposób korzystają z serwisów osoby z dysfunkcjami wzroku

 

• • Powiększają ekran.
  • Dostosowują ekran.
  • Korzystają z czytników stron.
  • Doświadczają materiałów wizualnych poprzez audiodeskrypcję.

Osoby niesłyszące

Grupa określana jako jako osoby niesłyszące jest bardzo różnorodna. Dostępne źródła podają, że liczbę osób głuchych w Polsce szacuje się na około 0,5 miliona.

O kim mówimy myśląc o osobach niesłyszących? Z jednej strony znajdą się to osoby starsze, które wraz z wiekiem coraz gorzej słyszą i potrzebują wsparcia, np. aparatów. Będą to również osoby Głuche posługujące się Polskim Językiem Migowym. Wśród nich z kolei znajdą się zarówno osoby, które znają język polski i jednocześnie wspierają się PJM, ale będą również takie, które z powodu swojego zdrowia nie znają polskiego i posługują się tylko i wyłącznie PJM.

W jaki sposób korzystają z serwisów osoby niesłyszące

 

• • Wspierają się napisami rozszerzonymi.
  • Korzystają z obecności tłumacza PJM.

Osoby z niepełnosprawnością ruchową

To również bardzo szeroka i różnorodna grupa. Różnorodność ta wynika głównie ze stopnia i charakteru ograniczeń. Jednak duża część z tych ograniczeń utrudnia, a często uniemożliwia korzystanie z produktów cyfrowych. Żeby bardziej zobrazować sobie, o jakim utrudnieniach mówimy pomyślmy o osobie ze złamaną lub złamanymi rękami, osobie z chorobą Parkinsona, czy osobie zupełnie unieruchomionej (leżącej).

W jaki sposób korzystają w serwisów osoby z niepełnosprawnością ruchową

 

• • Posługują się nawigacją głosową.
  • Nawigują przy użyciu klawiatury.
  • Posługują się switchem.

Inne ograniczenia

Powyżej opisane ograniczenia to niepełnosprawności powszechnie przychodzące na myśl. Pamiętajmy jednak, że istnieje wiele innych ograniczeń, które nie pozwalają korzystać z produktów cyfrowym wielu osobom. Będą to osoby z:

• zaburzeniami poznawczymi,
• padaczką fotogenną,
• dysleksją,
• czasowymi ograniczeniami wynikającymi z kontekstu, w jakim się znajdują (np. osoba odtwarzająca materiał video w miejscu publicznym, potrzebująca napisów aby zrozumieć sens przekazu).

Myśląc o dostępności nie zapominajmy również o osobach o słabszych kompetencjach w danym temacie, osobach słabo znający język polski czy tych, które korzystają ze starszego sprzętu. Odpowiadając więc na pytanie postawione na początku, kogo dotyczy web accessibility, możemy śmiało stwierdzić, że temat dotyczy lub może dotyczyć każdego.

Web Accessibility Initiative (WAI) – czyli kto ustala zasady dostępności strony?

Web Accessibility Initiative to inicjatywa powołana przez organizacje o nazwie World Wide Web Consortium (W3C). Jej działalność skierowana jest na zwiększenie dostępności serwisów internetowych w oparciu o liczne wytyczne, które mają tę dostępność zapewnić.

Dokumenty regulujące dostępność cyfrową stron internetowych

Na świecie istnieją liczne dokumenty regulujące dostępność cyfrową. Szereg zaleceń tworzonych jest przez niezależne organizacje, o czym wspomniałam powyżej. Zalecenia te wykorzystywane są z kolei w prawodawstwie poszczególnych państw. W Unii Europejskiej kraje członkowskie zostały już jakiś czas temu zobowiązane do regulacji kwestii dostępności cyfrowej. Regulacje te wspierają się właśnie wytycznymi stworzonymi przez organizacje zajmującymi się accessibility.

WCAG

Web Content Accessibility Guidelines, w skrócie WCAG, to najbardziej popularny zestaw zaleceń dotyczących zapewnienia dostępności cyfrowej. WAI przygotowało listę kryteriów, których spełnienie zapewnia dostępność serwisom internetowym. Kryteria, o których mowa pomagają w stworzeniu dostępnego serwisu zarówno osobom programującym, projektantom UX, projektantom graficznym, jak i  osobom tworzącym treści na stronie.

ATAG

ATAG, czyli Authoring Tool Accessibility Guidelines, to standard służący osobom programującym narzędzia autorskie. Narzędzia autorskie to rodzaj oprogramowania, które programiści i inni twórcy stron internetowych używają do stworzenia serwisów internetowych, czyli na przykład systemy CMS.

UAAG

UAAG, czyli User Agent Accessibility Guidelines, to zestaw zaleceń służący temu, aby dostępne były aplikacje do przedstawiania treści w internecie (przeglądarki, playery itp.).

Trzy poziomy dostępności strony

Istnieją trzy poziomy, które określają, w jakim stopniu strona jest dostępna. Najprościej mówiąc, to grupy kryteriów wyznaczonych przez WCAG, inaczej nazywanych kryteriami sukcesu. Najbardziej podstawowym poziomem zapewniającym dostępność jest poziom A. Jeśli strona spełnia kryteria z poziomu A, można powiedzieć, że strona jest ogólnie dostępna. Kolejny poziom, AA, jest zalecany po to, aby usprawnić dostęp do serwisów osobom ze szczególnymi potrzebami. Natomiast poziom AAA jest najbardziej zaawansowany i jego osiągnięcie sprawa, że używanie serwisów internetowych jest dla osób z niepełnosprawnością po prostu komfortowe.

Jak poprawić dostępność strony internetowej

Poprawa dostępności strony internetowej to sprawa złożona, wymagająca czasu, cierpliwości i pracy wielu osób. Jednak przede wszystkim potrzebna jest świadomość problemu.

Dostępności nie zapewnimy w jeden dzień, potrzebny jest plan, który po kolei jako organizacja będziemy realizować. Warto pamiętać, że o dostępność serwisu muszą zadbać zarówno programiści, jak i projektanci UX, projektanci graficzni, osoby przygotowujące treści na stronę oraz te, które je w serwisie publikują. Jest to zdecydowanie praca zespołowa.

Dlaczego warto mieć witrynę dostępną dla osób niepełnosprawnych?

Dostępna cyfrowo witryna jest rzeczą, o którą firmy i instytucje powinny dbać, aby nie wykluczać nikogo z korzystania z internetu. Kwestia ograniczeń i niepełnosprawności to nie sprawa marginalna a dość powszechna i warto to sobie uświadomić.

Podsumowanie

Stworzenie dostępnej witryny dla osób z niepełnosprawnościami wymaga istotnej pracy wielu osób, jednak jej zapewnienie sprawia, że jako firma czy instytucja nie wykluczamy nikogo z korzystania ze strony. Poza tym, zapewnienie dostępności wielokrotnie poprawia użyteczność strony dla wszystkich użytkowników.