Badania UX – czym są i dlaczego warto je przeprowadzać?

Badania UX – czym są?

Badanie UX stanowi podstawę projektowania użytecznych rozwiązań i wyjątkowych doświadczeń użytkowników. Koncentruje się na zrozumieniu zachowań, potrzeb i motywacji odbiorców za pomocą technik obserwacji, testów zadaniowych i innych metod.

W przeciwieństwie do badań marketingowych, które przeprowadzane są na dużych próbach i dają ogólny pogląd na daną kwestię, badania user experience z założenia skupiają się bardziej szczegółowo na konkretnym problemie. Koncentrują się przede wszystkim na poznaniu, często nieuświadomionych, potrzeb i motywacji użytkowników oraz przeprowadzane są na zdecydowanie mniejszej liczbie badanych.

Jaki jest cel badań UX?

Projektanci UX opierają swoje rozwiązania nie tylko o intuicję i doświadczenie, ale przede wszystkim o rzetelną i udokumentowaną wiedzę o użytkowniku. Badania UX właśnie mają im tę wiedzę dostarczyć. Dzięki niej zespół projektowy może stworzyć usługę zgodną z potrzebami użytkowników. Efektem takiego podejścia jest tworzenie projektów odpowiadających realnym oczekiwaniom, co przekłada się na mniejszą liczbę poprawek w kolejnych etapach życia produktu.

pobierz pdf

Co dają badania UX?

Badania UX przynoszą wymierne korzyści zarówno dla twórców produktów cyfrowych, jak i ich użytkowników. Dzięki systematycznej analizie zachowań użytkowników możemy znacząco poprawić design aplikacji czy serwisu online, co bezpośrednio przekłada się na wzrost konwersji i zadowolenia klientów.

Przedsiębiorstwa, które regularnie analizują doświadczenia użytkowników, odnotowują lepsze wyniki sprzedażowe oraz otrzymują pozytywne rekomendacje od swoich odbiorców. W erze gospodarki cyfrowej, gdzie konkurencja jest szczególnie intensywna, badania UX stają się kluczowym narzędziem różnicującym produkty na rynku i budującym przewagę konkurencyjną.

Badania UX – rodzaje

Badania user experience można podzielić na wiele różnych kategorii z uwagi na sposób przeprowadzenia oraz wykorzystywane metody. Podzielić je można także na badania zdalne lub stacjonarne, na ilościowe i badania jakościowe UX.  Nadrzędny podział określa cel, jaki chcemy dzięki nim osiągnąć.

Badania potrzeb

Badania potrzeb przeprowadza się zazwyczaj w początkowej fazie projektu, kiedy nie do końca rozumiemy dany problem lub obszar projektowy i chcemy pogłębić jednocześnie wiedzę na temat grupy docelowej. Sposobów na przeprowadzenie badań potrzeb jest wiele, żeby wymienić choćby badania kwestionariuszowe, fokusy, badania etnograficzne, czy sortowanie kart.

Często wykorzystywane są do tego celu indywidualne wywiady pogłębione (IDI, Individual in Depth Interview), czyli rozmowy przeprowadzane według przygotowanego planu i scenariusza, zmierzające do znalezienia odpowiedzi na postawiony problem badawczy.

Testy użyteczności

Testy użyteczności zaliczają się do jakościowych metod badawczych, które pozwalają nam ocenić jak intuicyjny dla grupy docelowej jest dany produkt. W przeciwieństwie do badań ilościowych, odpowiadających na pytanie „Jak często”, odpowiadają na pytanie „Dlaczego?”.

Badani, wykonując zadania na podstawie scenariusza pokazują swój sposób działania oraz dzielą się spostrzeżeniami oraz przemyśleniami. Taki sposób pracy umożliwia badaczowi uzyskanie niezwykle cennych informacji do rozwoju bądź modyfikacji projektu.

Zazwyczaj korzystamy z nich, gdy chcemy popracować nad użytecznością strony i poszukujemy dalszych możliwości rozwoju. Więcej o testach użyteczności można dowiedzieć się z naszego artykułu “Testy UX”.

Optymalizacyjne badania UX

Czy zauważyliście, że produkty, z których korzystamy codziennie czasem zmieniają się nieznacznie lub dodawane są do nich jakieś funkcje? Otóż na badania użyteczności znajdzie się miejsce nawet gdy produkt jest już zasadniczo skończony i jego wersja działa na rynku. Ludzie i ich potrzeby mogą się w miarę czasu zmienić, dlatego niezbędne jest trzymanie ręki na pulsie i sprawdzanie, czy wszystko odpowiada naszym użytkownikom.

Możemy to zrobić na przykład za pomocą badań A/B, które pozwolą nam zadecydować o małych zmianach w interfejsie. Inne, stosunkowo często spotykane metody to analiza statystyk poruszania się pod stronie oraz śledzenie ruchów myszki użytkownika.

Jak przygotować się do badań UX?

Prawidłowe przygotowanie do badań UX wymaga starannego zaplanowania każdego elementu procesu. Kluczowym krokiem jest precyzyjne zdefiniowanie celów oraz określenie profilu idealnego uczestnika reprezentatywnego dla docelowej grupy.

W przypadku produktów cyfrowych szczególnie istotne jest przygotowanie realistycznych scenariuszy testowych odzwierciedlających rzeczywiste sposoby korzystania z rozwiązania. Zespół odpowiedzialny za projektowanie interfejsów powinien zadbać o odpowiednie środowisko badawcze pozwalające na naturalną interakcję bez zbędnych zakłóceń.

Desk research i analiza danych zastanych

Desk research stanowi fundament całego procesu badawczego i pozwala zaoszczędzić czas oraz budżet projektu. Analiza istniejących raportów, statystyk oraz dokumentacji pozwala lepiej zrozumieć potrzeby i oczekiwania użytkowników przed rozpoczęciem badań terenowych. Dzięki zgromadzeniu wiedzy z dostępnych źródeł można skuteczniej zaprojektować scenariusze badawcze oraz przygotować trafniejsze pytania do uczestników.

Cele, pytania badawcze, budżet, harmonogram

Precyzyjne określenie celów badawczych oraz pytań, na które chcemy odpowiedzieć, stanowi podstawę skutecznego projektu. Dzięki nim możemy zaplanować odpowiednie metody badawcze i zweryfikować założenia projektowe w sposób analityczny. Ustalenie budżetu i harmonogramu pozwala na efektywne zarządzanie zasobami, a także określenie czy projekt wymaga prostych testów użyteczności czy bardziej zaawansowanych studiów obejmujących analizy eksperckie.

Dobór metody badawczej

Wybór odpowiedniej metody zależy od typu projektu oraz etapu rozwoju produktów i usług cyfrowych. Metody jakościowe, jak wywiady pogłębione, pozwalają zrozumieć jak użytkownik korzysta z produktu lub usługi w naturalnym środowisku. Metody ilościowe umożliwiają zebranie danych od większej grupy respondentów, podczas gdy audyt heurystyczny sprawdza się w ocenie zgodności interfejsu z przyjętymi standardami użyteczności.

Dobór próby i rekrutacja respondentów

Właściwy dobór uczestników badań jest kluczowy dla uzyskania wiarygodnych wyników i możliwości generalizacji wniosków. Rekrutacja powinna obejmować osoby reprezentujące rzeczywistych odbiorców, dzięki czemu można skutecznie zrozumieć potrzeby grupy docelowej. Ważne jest uwzględnienie różnorodności demograficznej oraz sposobów, w jaki użytkownicy korzystają z podobnych rozwiązań. Każdy potencjalny użytkownik powinien spełniać wcześniej zdefiniowane kryteria, które zapewnią reprezentatywność próby badawczej.

Przygotowanie narzędzi badawczych

Odpowiednie narzędzia badawcze muszą być dostosowane do specyfiki projektu oraz różnych etapów rozwoju produktu. Scenariusze zadaniowe powinny odzwierciedlać realne sytuacje użytkowania, a kwestionariusze zawierać pytania weryfikujące założenia dotyczące architektury informacji na stronie. Prowadzenie sesji zgodnie z przygotowanego scenariusza zapewnia porównywalność wyników między uczestnikami oraz umożliwia systematyczne zbieranie danych potrzebnych do analizy.

Kwestie organizacyjne

Sprawna organizacja badań UX wymaga zaplanowania logistycznych aspektów procesu oraz koordynacji wszystkich zaangażowanych stron. Kluczowe jest ustalenie harmonogramu sesji, rezerwacja odpowiednich pomieszczeń oraz przygotowanie niezbędnego sprzętu technicznego. Należy również określić role członków zespołu projektowego i sposób dokumentowania wyników, które będą podstawą do podejmowania decyzji projektowych w kolejnych etapach pracy.

Kiedy przeprowadzić badania ux?

Badania i testy użyteczności można przeprowadzić na każdym etapie projektu UX. Zazwyczaj stosuje się je na początku oraz na końcu procesu, jednak należy pamiętać, że uproszczone testy użyteczności można przeprowadzać nawet na papierowych prototypach czy rysunkach.

Dlaczego warto przeprowadzać badania UX?

Badania UX pozwalają na zoptymalizowanie przebiegu projektu i zaoszczędzenie czasu w fazie rozwoju oraz optymalizacji produktu.

Pozwalają także na lepsze zrozumienie odbiorców a dzięki temu na dostarczenie lepszego rozwiązania.

Jak przeprowadzić badanie UX?

Skuteczne przeprowadzenie badań UX wymaga zastosowania sprawdzonej metodologii oraz systematycznego podejścia do każdego etapu procesu. Większość badań rozpoczyna się od analizy heurystycznej istniejącego rozwiązania, która pozwala zidentyfikować oczywiste problemy użyteczności przed spotkaniem z respondentami.

Na podstawie badań preliminarnych można precyzyjnie zaplanować sesje z użytkownikami i przygotować scenariusze odzwierciedlające rzeczywiste przypadki użycia. Kluczem do sukcesu jest umiejętność realizować zaplanowane działania w sposób elastyczny, dostosowując się do reakcji uczestników, a następnie systematyczne wdrożenie uzyskanych wniosków w proces projektowy.

Przebieg sesji badawczych

Sesja badawcza powinna odbywać się w komfortowej atmosferze, która pozwoli na naturalną interakcja między moderatorem a uczestnikiem. Podczas testowania internetowych czy aplikacji mobilnych kluczowe jest obserwowanie spontanicznych reakcji użytkowników na poszczególne elementy interfejsu. W przypadku projektów dotyczących nowej strony internetowej lub platformy e-commerce szczególną uwagę należy zwrócić na proces nawigacji oraz momenty wahania w podejmowaniu decyzji przez respondentów.

Zapewnienie komfortu respondenta

Stworzenie przyjaznego środowiska badawczego jest kluczowe dla uzyskania naturalnych reakcji od uczestnikami badania i wiarygodnych wyników. Moderator powinien na bieżąco monitorować samopoczucie respondentów i w czasie rzeczywistym dostosowywać intensywność sesji do ich możliwości. Ważne jest również jasne wyjaśnienie, że to funkcje produktu są testowane, a nie umiejętności użytkownika, co zmniejsza stres i pozwala na szczere wyrażanie opinii podczas interakcji z interfejsem.

Rola klienta w obserwacji badań

Aktywne uczestnictwo klienta w obserwacji badań zapewnia lepsze zrozumienie całego procesu badawczego oraz umożliwia bezpośredni wgląd w reakcje użytkowników. Obserwacja sesji pozwala decydentom dostrzec niuanse zachowań, które mogą umknąć w raporcie końcowym, włączając w to analizę ruchów oczu czy gestów wskazujących na frustrację. Bezpośredni kontakt z wynikami badań zwiększa też zaangażowanie zespołu projektowego w implementację rekomendacji i buduje świadomość potrzeb użytkowników.

Zabezpieczenie nagrań i notatek badaczy UX

Właściwe zabezpieczenie materiałów badawczych jest kluczowe dla zachowania poufności danych oraz spełnienia wymogów prawnych dotyczących ochrony prywatności uczestników.

Gdy prowadzimy badania ux, wszystkie nagrania i notatki powinny być przechowywane w sposób zgodny z RODO i udostępniane wyłącznie osobom zaangażowanym w projekt. Na podstawie badań tworzymy anonimowe raporty, które służą jako fundament procesu projektowego, jednocześnie chroniąc tożsamość respondentów przed nieuprawnionym ujawnieniem.

Badania user experience – korzyści z przeprowadzenia badania UX

Badania UX niosą za sobą wiele korzyści. Poniżej wypisaliśmy kilka tych najważniejszych.

Lepsze zrozumienie grupy docelowej

Dobry projektant UX wie, że nie projektuje dla siebie, tylko dla użytkownika. Poznanie grupy docelowej rozwiązania jest podstawą projektowania user experience. Badania UX z użytkownikami dostarczają nam informacje o potrzebach, motywacjach użytkownika oraz tym, jak korzysta z produktu i jakie napotyka problemy. Dzięki temu mamy spójny obraz użytkownika, dla którego projektujemy.

Personalizacja UX serwisu bazująca na wynikach badań zapewnia więc wysoką spójność interfejsu z preferencjami odbiorców.

Opieramy się na danych a nie domysłach

Projektant podchodząc do nowego projektu może łatwo dać się ponieść domysłom związanym z grupą docelową. Może się jednak potem okazać, że użytkownik wcale nie jest tym, kim się wydawał i projekt trzeba odpowiednio poprawić.

Przeprowadzenie badań może zniwelować to ryzyko i zaoszczędzić czas wszystkim zaangażowanym w projekt.

Uspójniona i jasna wersja tego, kim jest docelowy użytkownik pomoże zbudować empatię w zespole projektowym oraz doprowadzi do szybszego rozwiązywania różnic zdań.

Wiemy, co należy poprawić

Dzięki testom użyteczności wiemy, co przychodzi użytkownikom z łatwością a co sprawia im trudność. Możemy wtedy sprawnie wprowadzić poprawki i przygotować produkt do następnej rundy testów. Według NN Group do wykrycia około 80% błędów na stronie potrzebnych jest tylko 5 użytkowników.

Podsumowanie

Obecnie obszar badań UX powiększa się, jednak firmy niestety nadal często pomijają ten etap. Głównie z uwagi na brak czasu, środków lub po prostu z powodu niewiedzy.

Tymczasem umiejętne wykorzystanie informacji uzyskanych z przeprowadzonych badań przekłada się na jakość projektowanego lub modyfikowanego produktu albo strony internetowej. Jakość uzyskiwaną w efektywny sposób i przekładającą się na wymierne zyski.